Αόρατα μνημεία... Ψηφιακή μνήμη

Για να μετατραπεί το «νυμφαίο» σε χώρο αφιερωμένο στη χριστιανική λατρεία προηγήθηκε καθαγιασμός του, που αποδεικνύεται με τη χάραξη σταυρών στους κορμούς των κιόνων. Μπορείτε να βρείτε αυτά τα σημάδια στην αυλή της κρύπτης του Αγ. Ιωάννη;

Ο Ναός της Αγίας Σοφίας από τα ΒΔ. Καρτ ποστάλ του τέλους του 19ου αι. –αρχές 20ου.Πηγή: Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης – Old photos of Thessaloniki https://www.facebook.com/groups/oldthessaloniki/

Αποκατάσταση της κάτοψης της παλαιοχριστιανικής βασιλικής κάτω από το ναό της Αγ. Σοφίας.Πηγή: Θεοχαρίδου Κ. (1994). Η αρχιτεκτονική του Ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, Αθήνα: Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων: εικ. 2, σ. 35.

Άποψη της ανασκαφής της παλαιοχριστιανικής βασιλικής.Πηγή: Θεοχαρίδου Κ. (1994). Η αρχιτεκτονική του Ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, Αθήνα: Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων: σ. 44.

Βόρειος τοίχος της παλαιοχριστιανικής βασιλικής.Πηγή: Τσιούμη, Χρ. – Ευ. Κουρκουτίδου (1981). Χρονικά Β2, Αρχαιολογικό Δελτίο, 36: πίν. 204 β, σ. 307.

Υπόγεια δίοδος στην ανατολική αυλή της παλαιοχριστιανικής βασιλικής.Πηγή: Τσιούμη, Χρ. και Ευ. Κουρκουτίδου. (1981). Χρονικά Β2, Αρχαιολογικό Δελτίο, 36: σ. 307, πίν. 204 γ.

Τμήματα από μαρμάρινα θωράκια από την κόγχη της παλαιοχριστιανικής βασιλικής που βρέθηκαν κατά την ανασκαφή.Πηγή: Πελεκανίδης Στ. και Δροσογιάννη Φ. (1963). Χρονικά Β2, Αρχαιολογικό Δελτίο, 18: πιν. 269.

Διατηρημένος κίονας του «Νυμφαίου» στην αυλή του Αγ. Ιωάννη Προδρόμου.Πηγή: φωτογραφία Ειρήνη - Μαργαρίτα Τζεμοπούλου.

ΣήμεραΦωτογραφία: Ειρήνη - Μαργαρίτα Τζεμοπούλου

01Βασιλική Αγίας Σοφίας

Ο γνωστός σε όλους Ναός της Αγίας Σοφίας είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Κάτω, όμως, από το σπουδαίο αυτό ναό προϋπήρχε ένας παλαιότερος. Πρόκειται για μία μεγάλη βασιλική,H βασιλική είναι ένα δημόσιο κτίριο που χρησιμοποιούνταν στους ρωμαϊκούς χρόνους ως χώρος δημοσίων συνεδριάσεων, εμπορικών συναλλαγών αλλά και ως δικαστήριο. Από τον 4ο αιώνα μ. Χ. η βασιλική προσαρμόστηκε στις ανάγκες λατρείας των χριστιανών και αποτέλεσε για πολλούς αιώνες τον κυριότερο αρχιτεκτονικό τύπο εκκλησιαστικού κτιρίου, τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. μία από τις μεγαλύτερες της παλαιοχριστιανικής περιόδουΗ Παλαιοχριστιανική περίοδος (4ος-7ος αι. μ.Χ.) αρχίζει με την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης από το Μ. Κωνσταντίνο το 330 μ. Χ. και τη μεταφορά σε αυτήν της έδρας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τη Ρώμη. (115 μέτρα μήκος και 53 μέτρα πλάτος). Ενδιαφέρον είναι ότι ο μικρότερος σε μήκος σημερινός ναός της Αγίας Σοφίας έχει το ίδιο περίπου πλάτος με την παλαιότερη εκκλησία, και ακολουθεί τους παλαιότερους τοίχους. Στην ανασκαφή που έγινε το 1961 - 62 στην οδό Πρίγκηπος Νικολάου 1 (σημερινή Αλ. Σβώλου) βρέθηκε μέρος της κόγχης του ιερού, καθώς και τμήματα των θρόνων των ιερέων. Τα ευρήματα ήταν εντυπωσιακά και διατηρήθηκαν στο υπόγειο της πολυκατοικίας. Η βασιλική χρονολογείται στον 5ο αι. μ. Χ. Ένα ακόμη τμήμα της διατηρείται στην αυλή της κρύπτης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η κρύπτη ήταν αρχικά ρωμαϊκό λουτρό («νυμφαίο») που μετατράπηκε σε βαπτιστήριο για τις ανάγκες της παλαιότερης εκκλησίας. Ένας από τους κίονες του βαπτιστηρίου διατηρείται στη θέση του μέχρι σήμερα.